*40298 เหรียญปั๊มรูปเหมือนรุ่นแรก พ.ศ. ๒๔๙๙ พระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) วัดเสาธงทอง ตำบลเกาะเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี เนื้อทองแดงกระหลั่ยทอง41

เหรียญปั๊มรูปเหมือนรุ่นแรก พ.ศ. ๒๔๙๙

พระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม)

วัดเสาธงทอง ตำบลเกาะเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี

อดีตเจ้าอาวาสวัดเสาธงทองรูปนี้ ‘พระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) มีคุณูปการต่อการศึกษาของเหล่าลูกหลานชาวปากเกร็ดเป็นอย่างมาก เพราะท่านคือผู้ให้กำเนิดโรงเรียนประชาบาลวัดเสาธงทอง อันเป็นโรงเรียนประถมแห่งแรกของเมืองปากเกร็ด

และต่อมาได้พัฒนาขึ้นเป็นโรงเรียนมัธยมที่มีชื่อว่า ‘โรงเรียนปากเกร็ด’

เป็นพระเถระที่ชาวปากเกร็ดให้ความเคารพนับถือมากรูปหนึ่ง อีกทั้งวัดเสาธงทองเป็นหนึ่งในวัดเก่าแก่โบราณของเกาะเกร็ด ที่สำคัญเป็นหนึ่งในวัดที่องค์พระมหากษัตริย์ไทยเคยเสด็จพระราชดำเนินตามประวัติกล่าวว่า วัดเสาธงทองสร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยชาวมอญ เดิมมีชื่อเรียกกันว่า ‘วัดสวนหมาก’

ที่ว่าวัดนี้สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาก็ด้วยเหตุว่าที่หลังอุโบสถวัดมีเจดีย์เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสอง เป็นเจดีย์ขนาดใหญ่และสูงที่สุดใน และมีเจดีย์เล็กเป็นเจดีย์บริวารอีก ๑๒ องค์ ด้านข้างอุโบสถยังมีเจดีย์อีก ๒ องค์ องค์หนึ่งเป็นเจดีย์ทรงระฆัง อีกองค์หนึ่งมีรูปทรงคล้ายผลมะเฟือง

ต่อมาในปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าจอมมารดาอำภา ในรัชกาลที่ ๒ พร้อมด้วยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากปิตถา กรมหมื่นภูบาลบิรักษ์ และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปราโมช กรมขุนวรจักรธรานุภาพ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยประสูติแด่เจ้าจอมมารดาอำภา ได้ทำการบูรณะวัดซึ่งทรุดโทรมให้ถาวรยิ่งขึ้น ประจวบกับเจ้าจอมมารดาอำภาเห็นว่าต้นหมากไม่ค่อยมีเสียแล้ว จึงเปลี่ยนชื่อนามวัดใหม่เป็น ‘วัดเสาธงทอง’

แต่ชาวมอญเรียกีดนี้ว่า ‘เพี้ยะอะล้าต’ ซึ่งแปลว่า วัดตะวันตก ด้วยเหตุที่ตั้งวัดอยู่ทางด้านตะวันตกของเกาะเกร็ด

แต่เหตุที่เรียกนาวัดว่า ‘วัดเสาธงทอง’ นั้นจะหมายด้วยว่าเดิมทีวัดแห่งนี้มีเคบมีเสาหงส์หลายต้นปักเรียงรายอยู่หน้าวัด แต่ด้วยต่อมาเมื่อชำรุดพระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) ได้ทำการรื้อถอนออก

‘สาสน์สมเด็จ’ เล่ม ๑ หน้า ๓๗๗ ลงวันที่ ๒๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๖๕ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงมีลายพระหัตถ์ถึงสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ถึงเรื่อง ‘วัดเสาธงทอง’ ไว้ว่า

“วัดเสาธงทองที่เหนือปากเกร็ดนั้น เป็นวัดซึ่งเจ้าจอมมารดาอำภาปฏิสังขรณ์ มีปรากฏในจดหมายเหตุครั้งรัชกาลที่ ๔ ได้เสด็จพระราชดำเนินขึ้นไปช้วยและโปรดให้ละครหลวงขึ้นไปเล่น จะเป็นในงานฉลองหรือผูกโบสถ์อย่างใดอย่างหนึ่ง หม่อมฉันสำคัญว่าเจ้านายที่เปนหลานเจ้าจอมมารดาอำภาเหมือนจะถือว่า วัดเสาธงทอง (คือวัดที่เจ้าคุณอุดมญาณอยู่ในปัจจุบันนี้) เป็นวัดสำหรับสกุล”

ในปี พ.ศ. ๒๔๔๐ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเสด็จพระราชดำเนินวัดเสาธงทอง ทรงมีพระราชปฏิสันถารกับพระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) อดีตเจ้าอาวาสวัดเสาธงทอง (พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๕)

ทรงมีพระราชดำรัสตรัสถามว่า “เกาะแห่งนี้มีชื่อว่าเกาะอะไร” ซึ่งท่านได้ถวายพระพรทูลว่า “เกาะแห่งนี้เรียกชื่อว่า เกาะศาลากุล แต่ตามความนิยมของประชาชนชาวบ้านนี้ นิยมเรียกชื่อเกาะนี้ว่า เกาะเกร็ด” พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงรับสั่งว่า “เกาะนี้เป็นเกาะสำราญ”

จากนั้นทรงเสด็จพระราชดำเนินทรงนมัสการพระประธานในอุโบสถ แล้วเสด็จทอดพระเนตรการปั้นโอ่งและปั้นอ่างที่โรงปั้นโอ่งของนางยัวะและนายจาว ชาวมอญซึ่งอยู่เชิงสะพานวัด แล้วเสด็จกลับที่ประทับแรม

ภายหลังทรงเสด็จพระราชดำเนินทรงทอดผ้าพระกฐินที่วัดเสาธงทองแห่งนี้อีกครั้ง

ปูมหลังพระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) กล่าวว่า เกิดเมื่อวันอาทิตย์ ขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๓ ปีมะโรง พ.ศ. ๒๓๙๘ ที่บ้านเกาะศาลากุน ตำบลเกาะเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี เป็นบุตรของนายเกรียง และนางมาเลีย

วัยเด็กได้ศึกษาร่ำเรียนในสำนักวัดเสาธงทอง และบรรพชาเป็นสามเณรที่วัดเสาธงทอง ศึกษาไวยกรณ์บาลีรามัญชั้นต้น และยังได้ไปเรียนมูลไวยากรณ์ที่วัดกู้ ตำบลบางพูด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี จากนั้นได้ย้ายมาอยู่วัดปรมัยยิกาวาสเพื่อศึกษาพระปริยัติธรรมในสำนักของพระคุณวงศ์ (สน นาคสนฺโท) จนเมื่ออายุได้ ๒๑ ปี จึงได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ ณ วัดเสาธงทอง มีพระไตรสรณธัช (แผ้ว) วัดเสาธงทอง เป็นพระอุปัชฌาย์

ได้ศึกษาเล่าเรียนจนสอบเปรียญธรรม ๔ ประโยครามัญ ซึ่งเป็นการศึกษาสูงสุดของพระมอญในยุคนั้น ซึ่งสำหรับพระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) แล้วนั้นไม่เพียงจะมีความสนใจในการศึกษา ยังมีความเคร่งครัดในพระธรรมวินัยเป็นอย่างยิ่ง จึงได้รับความไว้วางใจจากพระไตรสรณธัช เจ้าอาวาสวัดเสาธงทองในขณะนั้นแต่งตั้งให้ท่านเป็นครูสอนหนังสือไทยและมอญประจำวัดเสาธงทอง

เมื่อพระไตรสรณธัชมรณภาพลงในปี พ.ศ. ๒๔๓๑ พระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺตโม) ซึ่งขระนั้นยังเป็นเพียง ‘พระมหาด๊วด’ ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดเสาธงทอง

ในปี พ.ศ. ๒๔๔๑ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตรที่ ‘พระครูวิเชียรมุนี’ ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๕๓ ว่า

“ให้พระสมุหดวด วัดเสาธงเมืองนนทบุรี เปนพระครูวิเชียรมุนี มีนิตยภัตรราคาเดือนละตำลึงกึ่ง”

แต่ก่อนหน้านั้นได้รับการแต่งตั้งให้เป็น ‘พระสมุห์’ ซึ่งเป็นฐานานุกรมของพระเถระรูปใดไม่ปรากฏหลักฐาน

และในปี พ.ศ. ๒๔๕๕ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิขึ้นเป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ ‘พระอุดมญาณมุนี’

อย่างที่กล่าวไว้ว่าพระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺมโม) นั้นเป็นผู้ที่ให้ความสนใจกับการศึกษา จึงได้ส่งเสริมทางด้านการศึกษาแก่พระภิกษุสามเณรและลูกหลานของชาวบ้านเป็นอย่างมาก ในวันที่ ๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๗ จึงได้เปิดโรงเรียนประชาบาลวัดเสาธงทองขึ้นมาเป็นโรงเรียนประถมแห่งแรกของอำเภอปากเกร็ด โดยใช้ศาลาการเปรียญเป็นที่เรียน

ต่อมาโรงเรียนแห่งนี้ได้ย้ายมาตั้งที่ตำบลปากเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี ซึ่งเป็นที่ตั้งของโรงเรียนในปัจจุบันนี้ และได้ยกฐานะขึ้นมาเป็นโรงเรียนมัธยม พร้อมเปลี่ยนชื่อมาเป็นโรงเรียนปากเกร็ดเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๕

ในส่วนของการศึกษาของพระภิกษุสามเณร ได้เปิดโรงเรียนพระปริยัติธรรมประจำวัดเสาธงทอง เมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๑

พระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺมโม) ได้มรรภาพเมื่อวันที่ ๒๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๕ สิริอายุได้ ๗๗ ปี พรรษาที่ ๕๖

สำหรับเหรียญปั๊มรูปเหมือนของพระอุดมญาณมุนี (ด๊วด อุตฺมโม) เป็นเหรียญที่สร้างขึ้นภายหลังท่านมรณภาพไปแล้ว จัดเป็น ‘เหรียญตาย’ หากแต่ได้รับความนิยมสะสมไม่น้อย เป็นเหรียญหนึ่งของจังหวัดนนทบุรี