*33653 พระเลี่ยงกรุดอยคำ - ช้างค้ำ เชียงใหม่เลี่ยมพลาสติกเก่า สภาพใช้(หายาก) 13

เวียงกุมกามชุมชนโบราณ ที่มีผู้คนอาศัยอยู่มาตั้งแต่ยุคอาณาจักรหริภุญชัย ถือเป็นเวียงหนึ่งที่ตั้งอยู่ทางเหนือของศูนย์กลางอาณาจักรหริภุณไชย

เวียงกุมกามประกอบด้วยวัดต่างๆ มากมาย ปัจจุบันได้มีการจัดตั้งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดเชียงใหม่ มีการนำชมโบราณสถาน และวัดเก่าในบริเวณโดยรอบ ไม่ว่าจะเป็น วัดกานโถม วัดเจดีย์เหลี่ยม วัดธาตุขาว และวัดหัวหนอง เป็นต้น โดยมีศูนย์ข้อมูลและประชาสัมพันธ์อยู่บริเวณถนนวงแหวนรอบกลาง อ.สารภี หลังจากที่มีการขุดค้นโบราณสถานในจุดต่างๆ แล้ว พบว่ามีแนวเขตวัดเก่าตั้งอยู่ทั่วบริเวณ แต่ชื่อเวียงกุมกามเริ่มปรากฏเป็นที่รู้จักกันมากขึ้นในช่วงที่เริ่มสถาปนาอาณาจักรล้านนา เมื่อพระยามังราย ได้ยกทัพมาตีอาณาจักรหริภุญชัยสำเร็จ โดยตั้งให้เป็นศูนย์กลางของพระพุทธศาสนาแล้ว จึงได้ตั้งเวียงกุมกามขึ้นเป็นที่พำนักของพระองค์ มีการสร้างวัดในบริเวณนั้นเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก

ในจำนวนวัดของเขตเวียงกุมกามทั้งหมด มีเพียงไม่กี่วัดเท่านั้นที่มีการขุดพบพระเลี่ยง กรุช้างค้ำ จากการสำรวจโดยกรมศิลปากรพบว่า วัดที่พบน่าจะเป็นวัดที่มีมาแต่เดิม ซึ่งมีมาก่อนที่จะสถาปนาเวียงกุมกามในยุคล้านนา และจากข้อมูลเหล่านี้ทำให้เชื่อได้ว่า พระที่พบในบริเวณเวียงกุมกาม น่าจะมีอายุสมัยการสร้างราว ๘๐๐-๙๐๐ ปีก่อน หรืออยู่ในช่วงปลายของอาณาจักรหริภุญชัย ซึ่งหลังจากพระยามังรายได้ตั้งให้เวียงกุมกามเป็นเมืองหลวงแห่งแรกของอาณาจักรล้านนาแล้ว ในช่วงนั้นเองได้มีการสร้างงานประติมากรรมเพิ่มขึ้นจากเดิมอีกเป็นจำนวนมาก

เพราะฉะนั้น เวียงกุมกามจึงเป็นเวียงที่ได้รับทั้งอิทธิพลศิลปะหริภุญชัย และอิทธิพลศิลปะล้านนานั่นเอง

ราวพ.ศ.๒๕๒๘ กรมศิลปากรได้เริ่มการขุดค้นแนวโบราณสถานในเขตเวียงกุมกามหลายแห่ง ในคราวนั้นได้ขุดพบโบราณวัตถุในพื้นที่เป็นจำนวนมาก โดยโบราณวัตถุที่พบจากวัดต่างๆ ประกอบด้วยพระพิมพ์ดินเผาทั้งขนาดเล็ก และขนาดใหญ่ พระพุทธรูป เงินตราโบราณ และเครื่องปั้นดินเผา เป็นต้น ซึ่งพระพิมพ์ดินเผาที่พบประกอบด้วย พระคง พระเลี่ยง พระสาม พระสิบสอง และพระพิมพ์พุทธคยา เป็นต้นต่อมาชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในบริเวณเวียงกุมกามได้ขุดในพื้นที่ของตนเองบ้าง ปรากฏว่า พบพระพิมพ์ดินเผาที่มีรูปแบบเหมือนกันอีกจำนวนหนึ่งพระพิมพ์เหล่านี้เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับพระพิมพ์ที่พบจากกรุดอยคำปรากฏว่า มีลักษณะพิมพ์ทรงเหมือนกัน มีขนาดใกล้เคียงกัน โดยกรุดอยคำมีขนาดใหญ่กว่าเล็กน้อย

พระทั้งสองกรุมีความแตกต่างกันที่เนื้อหาและคราบกรุ จึงสันนิษฐานว่า เป็นพระที่สร้างขึ้นในยุคปลายหริภุญชัยเหมือนกัน

แต่เมื่อนำเอาพระเลี่ยง กรุช้างค้ำ มาเปรียบเทียบกับพระเลี่ยงกรุวัดพระธาตุดอยคำ ปรากฏว่า มีขนาดแตกต่างกันเล็กน้อย พระเลี่ยง กรุช้างค้ำ มีเนื้อหาหยาบกว่า คราบกรุส่วนใหญ่เป็นเม็ดทรายไม่มีดินกรุ เนื่องจากตามเอกสารการเปิดกรุของกรมศิลปากรได้บันทึกเอาไว้ว่า ชั้นดินที่พบพระพิมพ์เหล่านี้เป็นทรายเกือบทั้งหมด

สำหรับราคาเช่าหาราว ๒๐ ปีก่อนหน้านี้ พระกรุช้างค้ำถือเป็นน้ำจิ้มที่มักถูกแถมไปเมื่อมีการเช่าหาพระหลัก แต่ในปัจจุบันพระที่มีสภาพเรียบร้อยและมีรายละเอียดและองค์พระครบถ้วน ไม่มีหน้าตา ราคาเช่าหาประมาณ ๑๐,๐๐๐ บาท ไปจนถึงองค์สวยระดับแชมป์ราคาหลักแสนต้นขึ้นไป ซึ่งปัจจัยการขยับขึ้นของพระคง กรุเชียงใหม่ เริ่มขยับขึ้นอย่างรวดเร็ว